Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci.

Publikacja niniejsza dotyczy zaburzeń komunikacji językowej u dzieci. W niniejszej publikacji zawarta została klasyfikacja zaburzeń mowy, charakterystyka poszczególnych wad wymowy oraz przyczyny ich powstawania. Istnieją różne typy zaburzeń mowy. Jeśli proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo, dziecko prawidłowo myśli, rozwija swoje słownictwo, prawidłowo stosuje zasady gramatyczne. Mowa wpływa na rozwój wszystkich procesów psychicznych i motorycznych dziecka, oraz na całokształt jego rozwoju.

ZABURZENIA KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ U DZIECI

1. Klasyfikacja zaburzeń rozwoju mowy

Nie zawsze proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo, jeżeli tak jest, wówczas mówimy o zaburzeniach rozwoju mowy. Niektóre zaburzenia mowy mają charakter izolowany, natomiast niektóre wiążą się z innymi zaburzeniami rozwojowymi.

Do zaburzeń rozwoju, najczęściej uważanych za współwystępujące z zaburzeniami mowy, należą:

- zaburzenia funkcji słuchowych

- zaburzenia funkcji kinestetyczno - ruchowych (wraz z zakłóceniami procesu lateralizacji)

- opóźnienia rozwoju umysłowego

- zaburzenia emocjonalne

Zaburzenia funkcji słuchowych

Podstawą prawidłowego rozwoju mowy jest sprawnie działający słuch. Jeśli dziecko słyszy słabo lub w ogóle nie słyszy jego mowa albo rozwija się nieprawidłowo albo nie rozwija się wcale. Jeśli słuch jest tylko upośledzony, rozwijają się wady wymowy tj. seplenienie, reranie itd. W procesie rozwoju mowy ważna jest „nie tylko ostrość słuchu, ale też zdolność różnicowania dźwięków, ich analizy i syntezy w korze mózgowej, czyli tzw. słuch fonematyczny”.

Zaburzenia funkcji kinestetyczno- ruchowych

Nieprawidłowy rozwój mowy może występować również z zaburzeniami rozwoju ruchowego. Zaburzenia motoryki artykulacyjnej prowadzą do różnych zaburzeń mowy np. słaba sprawność narządów artykulacyjnych, zaburzone czucie kinestetyczne. „Obniżenie sprawności ruchowej w obrębie narządu artykulacyjnego oraz jego wadliwa koordynacja z pracą innych układów mogą mieć charakter izolowany lub występować na tle ogólnie obniżonej motoryki”.

W zaburzeniach rozwoju mowy rolę odgrywa również proces lateralizacji (dotyczy głównie jąkania).

Opóźnienie rozwoju umysłowego

U dzieci z opóźnieniem i upośledzeniem rozwoju umysłowego mowa rozwija się nieprawidłowo. Do tej pory nie jest do końca jasne, czy zaburzenia mowy są wynikiem upośledzenia, czy odwrotnie, czy może mają tu wpływ np. czynniki środowiskowe.

Zaburzenia emocjonalne

Istnieją pewne sytuacje w życiu emocjonalnym dziecka, które wpływają na przebieg rozwoju mowy. Do takich sytuacji zaliczyć można: pobyt dziecka w zakładach opiekuńczych, odrzucenie przez rodzinę, długi pobyt w szpitalu itp. Jednak dotyczy to również rodzin, w których rodzice cechuje nadmierna postawa opiekuńcza i ciągły lęk o dziecko, który odbija się negatywnie na emocjach dziecka. Inną negatywna postawą rodzicielską jest, gdy rodzice mają zbyt wygórowane oczekiwania i ambicje w stosunku do swojego dziecka. Dziecko wówczas traci wiarę we własne siły, staje się bojaźliwe, co wpływa negatywnie na jego mowę. Jeszcze innym przypadkiem jest rodzina, która we wszystkim wyręcza swoje dziecko. Wtedy mowa rozwija się wolniej, gdyż dziecko nie dąży do porozumiewania się słownego.

Mówiąc o zaburzeniach rozwoju mowy trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na opóźnienie rozwoju mowy.

Według H. Spionek opóźnienie rozwoju mowy może przejawiać się w:

- późniejszym pojawieniu się gaworzenia,

- późniejszym pojawieniu się pierwszych słów,

- ubóstwie słownika,

- późniejszym pojawieniu się zdań prostych ...