Program nauczania przedmiotu Fortepian obowiązkowy w Szkołach Muzycznych II st.

Program nauczania dla Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Jastrzębiu Zdroju przedmiot: fortepian obowiązkowy II etap edukacyjny specjalność : instrumentalistyka Opracowanie : mgr Krzysztof Solik 1 SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie …………………………………….………………………...…….……...3 II. Cele kształcenia : wymagania ogóle……………………………………...…………….5 III. Cele kształcenia : wymagania szczegółowe……………………………….…………...6 IV. Materiały nauczania oraz wymogi na przesłuchania końcoworoczne …...….……..9 1. Pierwszy rok nauki 9 2. Drugi rok nauki………………………………………………………………………10 3. Trzeci rok nauki……………………………………………………………………...10 4. Czwarty rok nauki…………………………………………………………………...11 5. Piąty rok nauki……………………………………………………………………….11 V. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia i kryteria oceniania….……………………….13 VI. Efekty kształcenia na koniec nauki w szkole muzycznej II st. 16 VII. Repertuar do realizacji – (propozycje do wyboru nauczyciela)……..…………….18 VIII. Komentarz do realizacji programu nauczania…………………………………….24 1. Ogólna koncepcja programu…………………………………………………………24 2. Wskazówki metodyczne……………………………………………………………..25 3. Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania…………………....25 XI. Zakończenie……………………………………………………………………………26 2 WPROWADZENIE Niniejszy program opracowany przez mgr Krzysztofa Solik zastał pozytywnie zaopiniowany przez nauczyciela dyplomowanego mgr Annę Gimpel - Jarosz oraz przedstawiony i zatwierdzony przez dyrektora PSM I i II st. w Jastrzębiu - Zdroju dr hab. Stanisława Śmietanę. Program nauczania przedmiotu fortepian obowiązkowy w szkołach muzycznych II stopnia został oparty o następujące akty : 1. Ustawa o Prawie oświatowym z dnia 14 .12 2016 (Dz. U. z 2017, poz 59 i 60 ) 2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1763) 3. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1793) 4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkól artystycznych (Dz. U z 2011 nr 52,poz. 268) 3 Niniejszy program polega na realizacji zagadnień, które są kontynuacją przedmiotu: Fortepian dodatkowy w I etapie edukacji muzycznej, z uwzględnieniem zmian jakości gry ucznia o charakterze progresywnym, które powinny opierać się na coraz wyższych poziomach kształcenia rozszerzając ich zakres. Program ten należy traktować jako propozycję i pomoc w doborze repertuaru dla realizacji celów nauczania. Specyfika nauczania tego przedmiotu polega na indywidualnym podejściu do pracy z uczniem w zależności od uzdolnień, możliwości i warunków pracy ucznia. Przedmiot „Fortepian obowiązkowy” bazuje na wiadomościach, które uczniowie zdobyli poprzez naukę w Szkole Muzycznej I stopnia. Nauka gry na fortepianie rozwija percepcję wzrokową, słuch muzyczny w zakresie harmonii i polifonii, wspomaga wiedzę teoretyczną z takich przedmiotów jak kształcenie słuchu, harmonia czy zasady muzyki. Lekcje z fortepianu obowiązkowego prowadzone są indywidualnie i realizowane w klasach od 1 do 5 w wymiarze minimum 2/3 jednostki lekcyjnej tygodniowo przez cały okres kształcenia. Zajęcia są obowiązkowe dla wszystkich uczniów, z wyjątkiem uczniów realizujących zajęcia z fortepianu jako instrumentu głównego. Program ma charakter otwarty i można go stale uzupełniać dodając dostępne pozycje o odpowiednim stopniu trudności. Dobór utworów o zróżnicowanej problematyce jest niezbędnym elementem wielokierunkowego rozwoju ucznia. Zawiera cele edukacyjne, treści nauczania oraz spodziewane osiągnięcia ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego. Podstawowym i stałym zadaniem pedagoga podczas lekcji fortepianu powinno być rozbudzanie zainteresowań ucznia w jak najszerszym zakresie i ukazywanie licznych zalet płynących z nauki tego przedmiotu. Uczeń na lekcji fortepianu obowiązkowego nie powinien być obarczony zbyt obszernym materiałem. Umiejętne i elastyczne korzystanie ze wskazówek zawartych w programie pozwoli nauczycielowi osiągnąć właściwe wyniki w pracy i prowadzić ucznia w sposób, który pozwoli na jego stały i proporcjonalny rozwój. Swoboda w doborze repertuaru pozwoli na wzmocnienie i rozwijanie takich elementów jak ćwiczenie pamięci, gra z nut akompaniamentów oraz czytanie a vista. W niniejszym programie znajdują się przykładowe pozycje literatury o zróżnicowanej problematyce i stopniu trudności. Proponowane pozycje stwarzają możliwość swobodnego doboru programu dla każdego wychowanka a nauczycielowi pomagają uwzględnić potrzebę ekspresji twórczej i wrażliwość estetyczną. 4 II. CELE KSZTAŁCENIIA: WYMAGANIA OGÓLNE 1. Zdobycie podstawowej wiedzy na temat budowy i historii instrumentu Uczeń: - poznaje budowę, brzmienie i historię instrumentu 2. Kształcenie podstaw gry na fortepianie Uczeń: - zdobywa umiejętność gry na instrumencie na średnim poziomie zaawansowania - rozwija podstawy gry na fortepianie i kształtowanie właściwej postawy i prawidłowego aparatu gry - kształtuje umiejętność realizacji notacji muzycznej z elementami analizy utworu 3. Rozwój umiejętności technicznych i interpretacyjnych Uczeń: - doskonali środki wykonawcze w zakresie podstawowy technik gry - rozwija sprawność w zakresie interpretacji 4. Kształtowanie umiejętności gry a Vista Uczeń: - zdobywa umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów 5. Kształcenie umiejętności w zakresie gry zespołowej Uczeń: - poznaje zasady gry zespołowej wykorzystując zdobytą wiedzę i umiejętności muzycznej 6. Kształtowanie samodzielności w pracy Uczeń: - rozwija umiejętność posługiwania się wiedzą w pracy nad utworem i świadomego uczenia się na pamięć - podejmuje inicjatywy w organizowaniu przedsięwzięć muzycznych - potrafi samodzielnie wykorzystać technologię informacyjną i komunikacyjną w rozwoju wiedzy i umiejętności 5 III. CELE KSZTAŁCENIA: WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE 1. Poznanie podstawowych wiadomości na temat instrumentu: Uczeń: - zna i określa poszczególne części fortepianu - zna zarys historyczny - zna możliwości brzmieniowe oraz możliwości kształtowania i doskonalenia brzmienia - prawidłowo rozpoznaje klawisze i oktawy 2. Kształcenie podstaw gry na fortepianie Uczeń: - zachowuje odpowiednią postawę przy instrumencie - prawidłowo posługuje się aparatem gry (ułożenie rąk, pozycja dłoni i palców, swoboda nadgarstka, koordynacja i niezależność rąk) - realizuje podstawowy zapis notacji muzycznej w kluczu wiolinowy i basowym (prawidłowo przyporządkowuje nutę jako zapis graficzny właściwym klawiszom, prawidłowo odczytuje rytm i znaki chromatyczne) - prawidłowo realizuje zapis graficzny artykulacji dynamiki i pedalizacji - rozumie oznaczenia agogiczne - posługuje się techniką w stopniu podstawowym - stosuje zróżnicowaną dynamikę - zna podstawowe zasady kształtowania dźwięku - doskonali i wzbogaca technikę gry 3. Rozwój umiejętności technicznych i interpretacyjnych Uczeń: - realizuje utwory o różnych problemach technicznych (biegłość palcowa, dwudźwięków i akordów, pochody pasażowe, proste obiegniki) - stosuje zasady techniki gry z wykorzystaniem artykulacji, dynamiki, agogiki, stylistyki, frazowania i pedalizacji - umiejętnie stosuje zasady kształtowania dźwięku 6 - wykonuje utwory w fakturze polifonicznej i homofonicznej - potrafi właściwie rozplanować dynamikę - interpretuje utwory zgodnie z ich stylem 4. Nauka i rozwijanie umiejętności gry a Vista Czytanie a vista ma duże znaczenie dla kształcenia refleksu wzrokowo-ruchowego oraz wyobraźni słuchowej. Zadania wstępne przed grą a vista: - odblokowanie psychofizyczne - korekta postawy podczas gry - koncentracja uwagi Uczeń: - dokonuje wstępnej analizy utworu - aktywnie spostrzega informacje na pięciolinii i poza nią - gra a vista proste utwory w kluczu wiolinowy i basowym - kieruje uwagę na jakość dźwięku - wybiera tempo umożliwiające bezbłędne, płynne wykonanie - dba o prawidłową realizację tekstu 5. Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Nauczyciel jest zobowiązany ukierunkować pracę domową ucznia w powiązaniu z tematyką lekcji, stawiać mu określone zadania do wykonania i sprawdzać ich realizację. Nauczyciel powinien stopniowo, w miarę rozwoju i zaawansowania ucznia, pozostawiać coraz więcej swobody uczniowi w sposobach pracy nad zadanym materiałem . Uczeń: - realizuje zalecenia nauczyciela oraz koryguje popełnione błędy - rozwiązywanie konkretnych problemów jasno określonych celów - uczenie gospodarowania czasem - kształcenie samokontroli gry - uczeń wykonuje z pamięci wybrane utwory - wykorzystuje wiedzę zdobyta na innych przedmiotach 7 6. Kształcenie umiejętności gry w zespole Uczeń: - aktywnie uczestniczy w poznawaniu utworów kameralnych - gra łatwe utwory na 4 ręce z nauczycielem lub innym uczniem - realizuje spójną interpretację w zespole (agogika ,dynamika) - poszerzenie obszaru słyszenia warstw dźwiękowych podczas wspólnego wykonywania - poszerza obszar słyszenia warstw dźwiękowych podczas wspólnego wykonywania utworów 7. Kształtowanie osobowości ucznia - wyrabianie nawyku systematycznego ćwiczenia - pobudzanie aktywności intelektualnej - rozwijanie pamięci, wrażliwości i wyobraźni muzycznej - kształtowanie opanowania, obycia estradowego - przygotowanie do aktywnego udziału w życiu kulturalnym 8 IV. MATERIAŁ NAUCZANIA ORAZ WYMOGI NA PRZESŁUCHANIA KOŃCOWOROCZNE Treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej Treści nauczania: • Historia budowy fortepianu i jego możliwości brzmieniowe • Prawidłowy aparat gry • Podstawowa notacja muzyczne • Problemy techniczno - wykonawcze w utworach • Czytanie i realizacja a vista • Zasady muzykowania zespołowego • Problematyka samodzielnej pracy nad utworem Przykładowe formy realizacji treści nauczania: • lekcje indywidualne (relacje nauczyciel uczeń, punktualność, intensywne myślenie, kultura bycia) • wykład (przekaz wiedzy historycznej) • pokaz i demonstracja (m. in. pokaz wykonań elementów sprawiających trudności) • ćwiczenia (dobór ćwiczeń ułatwiających rozwiązywanie problemów) • dyskusja (omawianie problemów wykonawczych, cech charakterystycznych dla danej epoki) I rok nauki: Propozycje wymagań edukacyjnych w I roku nauki: - gamy dur i moll do 2 znaków, pasaże toniczne, gama chromatyczna osobno lub razem równolegle przez 2 oktawy, kadencje w układzie 4 głosowym - realizacja przynajmniej 4 utworów w semestrze o zróżnicowanym charakterze (w tym 1 etiuda ) - czytanie a vista 9 Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne: Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci: - Etiuda - Utwór polifoniczny - Sonatina (jedna część) - Utwór dowolny lub utwór na 4 ręce II rok nauki Propozycje wymagań edukacyjnych w II roku nauki: - gamy dur i moll do 3 znaków, pasaże toniczne, gama chromatyczna osobno lub razem równolegle przez 2 oktawy, kadencje w układzie 4 głosowym - realizacja co najmniej 4 utworów z różnych epok w semestrze (w tym 1 etiuda i 1 utwór w zakresie gry zespołowej) - czytanie a vista Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne: Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci: - Etiuda - Utwór polifoniczny - Sonatina (jedna część) - Utwór dowolny lub utwór na 4 ręce III rok nauki Propozycje wymagań edukacyjnych w III roku nauki: - gamy dur i moll do 4 znaków, pasaże toniczne, pasaże dominanty septymowej, gama chromatyczna równolegle przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym - realizacja co najmniej 4 utworów z różnych działów w każdym semestrze (w tym 1 etiuda i 1 utwór w zakresie gry zespołowej) - czytanie a vista 10 Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci: - Etiuda - Utwór polifoniczny - Sonatina lub Sonata (jedna część) - Utwór dowolny IV rok nauki Propozycje wymagań edukacyjnych w IV roku nauki: - gamy dur i moll do 5 znaków, pasaże toniczne, pasaże dominanty septymowej i pasaże septymowe zmniejszone, gama chromatyczna równolegle przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym - realizacje przynajmniej 4 utworów z różnych epok i działów w każdym semestrze (w tym 1 Etiuda i 1 utwór z zakresu gry zespołowej) - czytanie a vista Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci: - Etiuda - Utwór polifoniczny - Sonatina lub Sonata (jedna część) - Utwór dowolny V rok nauki Propozycje wymagań edukacyjnych w V roku nauki: - gamy dur i moll do 5 znaków równolegle i rozbieżnie, pasaże toniczne równolegle i rozbieżnie ,czterodźwięki dominantowo - septymowe i nonowe bez prymy równolegle przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym 11 - zrealizowanie 5 utworów w semestrze w tym 2 etiudy lub inny utwór o charakterze wirtuozowskim, utwór polifoniczny, forma klasyczna, utwór dowolny o charakterze kantylenowym lub utwór z zakresu gry zespołowej - czytanie a Vista Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne Cztery utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci: - Etiuda - Utwór polifoniczny - Sonatina lub Sonata (jedna część) - Utwór dowolny 12 V. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA I KRYTERIA OCENIANIA Sposób oceniania ma wpływ na stosunek ucznia do przedmiotu, a wiec także na efektywność nauczania. Należy doceniać każdą aktywność ucznia oraz wziąć pod uwagę wkładany wysiłek przez niego w wywiązywanie się z obowiązków przygotowania do przedmiotu jakim jest fortepian obowiązkowy. W przebiegu nauczania tego przedmiotu nauczyciel przedmiotu decyduje o ostatecznej ocenie dla ucznia, bowiem naczelną formą sprawdzania osiągnięć w zakresie gry na fortepianie jest ocena jego postępów na każdej lekcji. Mobilizująca jest forma sprawdzania osiągnięć uczniów poprzez oceny bieżące i przesłuchania roczne. Nauczyciel może organizować samodzielnie inne formy muzykowania i włączać w nie uczniów co daje możliwość sprawdzania rozwoju postępów wychowanków. Nauczyciel powinien zadbać o indywidualne traktowanie każdego ucznia w zależności od wieku, uzdolnień i predyspozycji muzycznych. Do najważniejszych kryteriów oceny należy zaliczyć: - stopień spełnienia wymagań edukacyjnych w danym roku nauki (postępy w zdobywaniu umiejętności muzycznych i technicznych) - poprawność aparatu gry - przygotowanie programu do przesłuchań z pamięci - poprawność wykonywanych utworów - pilność i systematyczność ucznia - postępy w zdobywaniu i rozwijaniu umiejętności warsztatowych - aktywność i zaangażowanie podczas lekcji Czynnikiem motywującym do intensywnej i dobrej pracy może być stosowanie przez pedagoga różnych nagród np. ocen cząstkowych czy umożliwienie wystąpienia na popisach (również z akompaniamentem). 13 Kryteria oceniania: STOPIEN CELUJĄCY otrzymuje uczeń ,który: - opanował pełen zakres wymagań podstawy programowej - wykazuje dużą wrażliwość i dojrzałość artystyczną - wyróżnia się w grze walorami artystycznymi, samodzielnością i twórczym zaangażowaniem, aktywnością na występach szkolnych lub pozaszkolnych - wykazuje wzorową i nienaganną postawę i kulturę osobistą STOPIEŃ BARDZO DOBRY otrzymuje uczeń ,który: - opanował pełny zakres wymagań podstawy programowej - wykonuje repertuar precyzyjnie technicznie, bez pomyłek - wykazuje się wyobraźnia muzyczną - prezentuje swobodę wykonawczą i opanowanie - wyróżnia się zaangażowaniem i aktywnością w pracy STOPIEN DOBRY otrzymuje uczeń, który: - spełnia podstawowe wymogi edukacyjne - wykonuje poprawnie program z drobnymi pomyłkami - wykazuje się pewną inwencją twórczą STOPIEŃ DOSTATECZNY otrzymuje uczeń ,który: - w minimalnym stopniu opanował wymagania zawarte w podstawie programowej - w pracy jest mało systematyczny - nie opanował minimum zaplanowanego programu - wykonuje utwory z błędami i pomyłkami bez własnego wkładu twórczego STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY otrzymuje uczeń, który: - spełnia tylko niektóre z założeń podstawy programowej - nie wykazuje się systematyczną i efektywną pracą - nie realizuje dużej ilości wskazówek nauczyciela 14 STOPIEN NIEDOSTATECZNY otrzymuje uczeń, który: - nie spełnia założeń podstawy programowej - nie wykazuje się systematyczną i efektywną pracą - nie realizuje wskazówek nauczyciela - nie opanował pamięciowo programu na przesłuchanie końcoworoczne 15 VI .EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KONIEC NAUKI W SZKOLE II STOPNIA Wspólne efekty kształcenia: - uczeń szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów - przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego - posiada wiedze niezbędną do prawidłowej realizacji zadań praktycznych w dziadzinie artystycznej, którą prezentuje - zna historię dziedziny artystycznej w obszarze której działa - kreatywnie realizuje zadania wykazują się wrażliwością artystyczną - zna związki między swoją i innymi dziedzinami sztuki - podejmuje inicjatywy wynikające z rozwijania pasji muzycznej - aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym - potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań - konsekwentnie dąży do celu - przewiduje skutki podejmowanych działań - świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych - stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem - jest przygotowany na kontynuowanie nauki - gra na instrumencie posługując się prawidłowym aparatem - czyta nuty ze zrozumieniem w zakresie umożliwiającym mu czytanie a vista nieskomplikowanych utworów - wykorzystuje umiejętności i wiedzę ogólno muzyczną w zakresie niezbędnym do zrozumienia i wykonania utworów - potrafi wymienić i określić poszczególne części fortepianu - zna możliwości brzmieniowe i zarys historyczny - zna podstawę notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowy - potrafi zastosować takie techniki jak: biegłość palcową, gra dwudźwięków pochody pasażowe ,ornamenty - potrafi zastosować techniki gry jak :artykulację , dynamikę , agogikę frazowanie, pedalizacje ,stylistykę - potrafi wykonywać utwory w fakturze polifonicznej i homofonicznej 16 - potrafi wykonywać utwory na cztery ręce - potrafi współpracować realizując spójną interpretację w zespole - potrafi wykonywać utwory na pamięć - potrafi samodzielnie pracować nad utworem 17 VII. REPERTUAR DO REALIZACJI – (propozycje do wyboru nauczyciela) Poniżej zamieszczono przykładowy repertuar do wyboru w całym procesie nauczania fortepianu obowiązkowego w klasach I-V szkoły muzycznej drugiego stopnia. Znajdują się tutaj propozycje repertuarowe które wykraczają poza podstawę programową Mogą mieć one jednak zastosowanie u uczniów bardzo zdolnych. Repertuar powinien być dostosowany do umiejętności i zdolności ucznia umożliwiający mu utrwalenie umiejętności już zdobytych a także wprowadzenie nowych elementów i ciągły rozwój. 1. Gamy i pasaże • Z .Drzewiecki, J .Ekier, J. Hoffman, A. Rieger (oprac.)- Gamy i pasaże cz.1 (lub cz.2 dla uczniów zaawansowanych) 2.Szkoły gry n a fortepian dla początkujących • A.M . Klechniowska - Szkoła dla początkujących na fortepian • H. Lachert - Nuta, dźwięk klawisz • W. Markiewiczówna - DO, Re, Mi • A. Nikołajew - Szkoła gry na fortepianie • A. Różycki - Elementarna szkoła ABC na fortepian op .50 • J. Garścia - Abecadło • K. Druszkiewiczowa - Podręcznik nauczania gry na fortepianie 3. Ćwiczenia techniczne i etiudy • S. Raube - Etiudy zeszyt I i II • Z. Romaszkowa - Zbiór etiud dla dzieci i młodzieży • W. Sawicka, G. Stępniowa - Etiudy zeszyt 1,2,3,4,5, • L. Schytte - Etiudy op. 68 • L. Schytte - 25 łatwych etiud op.108 • H. Bertini - Etiudy op.100 • E. Alberg - Z. Romaszkowa – 313 wprawek • H. Berens - Najnowsza szkoła biegłości 0p.61 • F. Burgmuller - Etiudy op. 100. op . 105 , 109 • C. Czerny - Wybór Etiud op 139 ,599 • C. Czerny - Szkoła biegłości op.299 • J. Garsia - Małe Etiudy dla początkujących • S. Heller - Etiudy op. 45,op. 46 ,op.47 • J. Duvernoy - Etiudy elementarne op. 176 • H. Lemoine - Etiudy dziecięce op. 37 • A. Loschorn - Etiudy op.65 ,op.6. • J.B .Cramer - 50 Etiud 4.Utwory dawnych mistrzów , polifoniczne • J. S. Bach - Łatwe utwory • J. S. Bach - Drobne utwory • J. S. Bach - Inwencje 2 głosowe, Inwencje 3 głosowe • J. S. Bach - Suity francuskie (wybrane części) • J. S. Bach - Suity angielskie (wybrane części) • J. S. Bach - Partity (wybrane części) • D. Cimarosa - Sonaty • M. Frey - Szkoła gry • J. S. Bach – Małe preludia • G. F. Handel - Dwanaście łatwych utworów na fortepian • G F.Handel - Suity (wybrane części ) • J. Hoffman ,A. Rieger – Dawne tańce i melodie ,część I i II • A. Scarlatti - Sonaty • Z. Śliwiński - Z dawnych wieków • M. Sokołow - Utwory polifoniczne • M. Frey- Dwanaście łatwych utworów polifonicznych 5.Formy klasyczne • L. van Beethoven – Sonatiny nr1 Es – dur, nr 2 f moll ,nr3 D -dur • L. van Beethoven –Sonaty (wybrane części ) f-moll op. 2 nr 1 c-moll op.10 nr 1 F-dur op.10 nr.2 E-dur op. 14.nr 1 g-moll op. 49. Nr 1 G-dur op.49. nr 1 cis-moll op. 27 nr 2 cz I • L. van Beethoven - Wariacje 6 łatwych wariacji F- dur na temat piosenki szwajcarskiej 6 wariacji ,, Nel cor piu” 9 wariacji ,, Quanto e piu bello” • L. van Beethoven Ronda A-dur C-dur op.51 nr1 G-dur op. 51 nr 2 • M. Clementi – Sonatiny op.36 • A. Diabelli – Sonatiny • J.L Dussek – Sonatiny op.20 • J. Garścia – Sonatiny op.4 i op. 38 • J. Garścia – Małe sonatiny op.51 • J. Haydn - Sonaty cz. I-IV nr 5 C-dur (dla bardziej zaawansowanych) nr 7 D-dur (dla bardziej zaawansowanych) nr 11 G-dur nr 12 G-dur nr 15 D-dur nr 18 E-dur nr 23 A-dur nr 29 A-dur nr 43 C-dur • J. Hoffman ,A Rieger – Wybrane sonatiny cz I i II • J. Kuhlau – Sonatiny op. 55 i 59 • L. Miklaszewski –Sonatiny • W. A. Mozart – Sonatiny wiedeńskie • W. A. Mozart – Sonaty (wybrane części) KV 547 a F-dur KV 270 C-dur KV 282 Es-dur KV309 C-dur KV 545 (Facile) 20 • W. A. Mozart –Wariacje: KV 24 - 8 wariacji G-dur KV 25 – 7wariacjie D-dur • S. Raube- Wybór sonatin dla dzieci cz Ii II A. Rowley – Sonatina op.4. 6. Utwory dowolne • E. Altberg - Czytanki muzyczne ,zeszyt 1-4 • E. Altberg - 6 utworów polskich kompozytorów • G. Bacewicz - Suita dziecięca • B. Bartok – Dziesięć łatwych utworów • I. Berkowicz - Preludia • M. Biskupska ,D. Bruce - Łatwy blues na fortepian • W. Chmielowska - Światek dziecięcy • F. Chopin - Dwa zapomniane utwory • F. Chopin - Cantabile • F .Chopin - Drobne utwory • F. Chopin - Preludia (do wyboru),nr 4 e-moll, nr 6 h- moll, nr 7 A-dur • F. Chopin Polonezy: b- moll op. posth , gis- moll op6 7nr 2 a-moll op.67 nr 4 • F. Chopin - Mazurki (dla zaawansowanych) • F. Chopin - Walce (dla zaawansowanych) • F. Chopin - Nokturny (dla zaawansowanych) • P. Czajkowski - Album dla młodzieży • P. Czajkowski - Pory roku op.37 • C. Debussy - Preludia (dla zaawansowanych) • C. Debussy - Kącik dziecięcy (dla zaawansowanych) • J. Dzielska - Kolorowe kamyczki • M. Drobner - Rozśpiewany ogródek • J. Egghard - Nokturn op.144 nr 1 ,3 • J. Field - Nokturny wybrane • J. Garści - Najłatwiejsze utwory dla dzieci • J. Garści - Miniatury op.5 • J. Garścia - Ikebana • J. Garścia – 6 ekspresyjnych miniatur • J. Garztecka –Tańce polskie • E. Grieg - Utwory liryczne • C. Grudziński - Miniatury kompozytorów polskich • A. Hundziak - Cyrk 21 • T.Z .Kassern - Słodki kramik • D. Kabalewski - Utwory wybrane op 27 • D. Kabalewski - Łatwe utwory op.39 • W. Lutosławski - Melodie ludowe (dla zaawansowanych) • J. Łuciuk - Improwizacje dziecięce • S. Majkapar - Biriulki • F. Mendelssohn - 6utworóW dziecięcych op.72 • F. Mendelssohn - Pieśni bez słów (dla zaawansowanych ) • Z. Noskowski - Polonez elegijny • M. K .Ogiński - 5 tańców polskich • S. Prokofiev - Muzyka dziecięca • W. Raczkowski – Miniatury dla dzieci i młodzieży • A. Rowley - Z mojego szkicownika op.39 • F. RybickI - Zaczynam grac • F. Rybicki - Już gram • F. Rybicki - Gram wszystko • F. Rybicki - Pieśni ludowe • F .Schubert - Wybór tańców na fortepian • R. Schumann - Album dla młodzieży • D. Szostakowicz - Album dziecięcy • M. Szymanowska - 5 tańców na fortepian • T. Twardowski - Mały wirtuoz .Łatwe utwory na fortepian 7. Utwory w zakresie gry zespołowej 7.1. Utwory na cztery ręce • E. Altberg - Wybór łatwych utworów na 4 ręce • E. Altberg - Z. Romaszkowa – Utwory na 4 ręce • L .van Beethoven - 5 drobnych utworów na 4 ręce • A. Diabelli – Sonatiny op.24 ,54 ,58 • J. Garścia – Graj ze mną na 4 ręce • A. Greczeninow -10 łatwych utworów na 4 ręce • S. Majkapar - Pierwsze kroki na 4 ręce • S. Raube - Drobiazgi na cztery ręce z. I • A. Rieger – Wybór drobnych utworów na 4 ręce • I. Strawiński - 5 łatwych utworów na 4 ręce • G. Turk - Zbiór utworów na 4 ręce 22 7.2. Akompaniamenty • B. Bartok - Dla dzieci (na skrzypce i fortepian) • W. Burmester - Tance dawnych mistrzów T.I • J. Garztecka – Mały skrzypek (łatwiejsze ) • J. Wyczyński - Zbiór łatwych utworów na klarnet • E. Towarnicki - Szkoła na flet cz1 (akompaniament fortepianowy ) • R. Twardowski - Kolorowe nutki .Łatwe utwory na skrzypce i fortepian • Ch. Dancla - Mała szkoła melodii op123 na skrzypce i fortepian 23 VIII. KOMENTARZ DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA 1. Ogólna koncepcja programu nauczania Program nauczania przedmiotu fortepian obowiązkowy powstał dzięki wnikliwej analizie zapisów aktualnie obowiązującej podstawy programowej, wyznaczników zawartych w nowych ramowych planach nauczania i wieloletnim doświadczeniu autora programu tego przedmiotu. Treści szczegółowe zawarte w tym programie zostały przedstawione dla pięciu kolejnych lat nauki fortepianu obowiązkowego. Formy realizacji odwołują się do celów kształcenia znajdujących się w podstawie programowej. Zakładają powtarzalność materiału lecz na coraz to wyższym stopieniu zaawansowania. Nauczyciel w czasie lekcji powinien szczegółowo opracowywać dany utwór pod względem tekstu, problemów muzycznych i technicznych i pokazać sposoby ich opanowania. Materiał nauczania obejmuje poznawanie, utrwalanie, rozwijanie wiedzy i umiejętności. W programie zaproponowano szeroki zakres repertuaru do realizacji uwzględniając zdolności i zaawansowanie ucznia. Ze względu na zróżnicowanie poziomu przygotowania uczniów w jednej klasie nie uwzględniono podziału na kolejne lata nauki. Formy realizacji treści nauczania zawartych w podstawie programowej, repertuar do realizacji oraz formy sprawdzania osiągnięć określone w niniejszym programie należy traktować jako przykładowe propozycje rozwiązań wybranych problemów, które nauczyciel może modyfikować i rozszerzać dostosowując do potrzeb ucznia. 24 2. Wskazówki metodyczne Celem kształcenia jest dostosowanie metod i materiału do indywidualnych potrzeb. Każda jednostka lekcyjna powinna być wnikliwie zaplanowana i przeanalizowana przez nauczyciela. Nauczyciel powinien szczegółowo omówić i wyjaśnić wszelkiego rodzaju problemy wykonawczo - techniczne i interpretacyjne tak przejrzyście, aby uczeń mógł dany utwór przygotować we właściwy sposób. W początkowym etapie ważne jest aby nauczyciel prezentował interpretację utworu uczniowi, który jeszcze na tym etapie nie posiada takich umiejętności Należy jednak dążyć stopniowego rozwijania tych umiejętności aby w późniejszym etapie dać swobodę w opracowaniu i przygotowaniu utworu. 3. Warunki niezbędne do realizacji programu nauczania Do realizacji zadań zawartych w programie niezbędne są : - sale z odpowiednią akustyką, nastrojonym instrumentem (fortepian, pianino), odpowiednim oświetleniem - posiadanie przez ucznia instrumentu w domu lub zapewnienie mu dostępu do sal szkolnych w celu umożliwieniu mu samodzielnej i systematycznej pracy - systematyczna praca i udział ucznia w zajęciach - dostosowanie materiału nauczania oraz metod do umiejętności i poziomu zaawansowania ucznia - dostęp do szkolnej biblioteki wyposażonej w odpowiednie materiały nutowe i publikacje metodyczne 25 IX. Zakończenie Na zakończenie warto podkreślić, iż nauczyciel przedmiotu fortepian obowiązkowy powinien zachęcać ucznia do pracy oraz zadbać o jego wszechstronny rozwój muzyczny i intelektualny. Organizacja jednostki lekcyjnej powinna być przez nauczyciela głęboko przemyślana, a metody zróżnicowane w zależności od uzdolnień, wieku oraz zaawansowania ucznia. Aby była możliwa realizacja tego programu ważnym warunkiem jest zaangażowanie nauczyciela i ucznia. Powinna być zachowana harmonia w relacjach nauczyciel – uczeń. Wpłynie to na efektywniejsze przyswajanie wiedzy i pogłębienie umiejętności oraz poprawi wzajemne relacje. Należy czuwać nad wszechstronnym i harmonijnym rozwojem ucznia zarówno pod względem muzycznym i pianistycznym, dlatego repertuar powinien zawierać pozycje ze wszystkich działów materiału nauczania. Dobrze dobrany materiał nauczania przy właściwej metodycznej pracy nauczyciela zapewni prawidłowy rozwój ucznia.

Program nauczania dla Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Jastrzębiu Zdroju

przedmiot: fortepian obowiązkowy

AI. etap edukacyjny specjalność : instrumentalistyka

Opracowanie : mgr Krzysztof Solik

1
SPIS TREŚCI:

I. Wprowadzenie …………………………………….………………………...…….……...3

AI. Cele kształcenia : wymagania ogóle……………………………………...…………….5

III. Cele kształcenia : wymagania szczegółowe……………………………….…………...6

IV. Materiały nauczania oraz wymogi na przesłuchania końcoworoczne …...….……..9

1. Pierwszy rok nauki 9

2. Drugi rok nauki………………………………………………………………………10

3. Trzeci rok nauki……………………………………………………………………...10

4. Czwarty rok nauki…………………………………………………………………...11

5. Piąty rok nauki……………………………………………………………………….11 V. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia i kryteria oceniania….……………………….13

VI. Efekty kształcenia na koniec nauki w szkole muzycznej II st. 16

VII. Repertuar do realizacji – (propozycje do wyboru nauczyciela)……..…………….18

VIII. Komentarz do realizacji programu nauczania…………………………………….24

1. Ogólna koncepcja programu…………………………………………………………24

2. Wskazówki metodyczne……………………………………………………………..25

3. Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania…………………....25

XI. Zakończenie……………………………………………………………………………26

2
WPROWADZENIE

Niniejszy program opracowany przez mgr Krzysztofa Solik zastał pozytywnie zaopiniowany przez nauczyciela dyplomowanego mgr Annę Gimpel - Jarosz oraz przedstawiony i zatwierdzony przez dyrektora PSM I i II st. w Jastrzębiu - Zdroju dr hab. Stanisława Śmietanę.

Program nauczania przedmiotu fortepian obowiązkowy w szkołach muzycznych II stopnia został oparty o następujące akty :

1. Ustawa o Prawie oświatowym z dnia 14 .12 2016 (Dz. U. z 2017, poz 59 i 60 )

2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach

artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1763)

3. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1793)

4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 r. w

sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkól artystycznych (Dz. U z 2011 nr 52,poz. 268)

3
Niniejszy program polega na realizacji zagadnień, które są kontynuacją przedmiotu: Fortepian dodatkowy w I etapie edukacji muzycznej, z uwzględnieniem zmian jakości gry ucznia o charakterze progresywnym, które powinny opierać się na coraz wyższych poziomach kształcenia rozszerzając ich zakres. Program ten należy traktować jako propozycję i pomoc w doborze repertuaru dla realizacji celów nauczania. Specyfika nauczania tego przedmiotu polega na indywidualnym podejściu do pracy z uczniem w zależności od uzdolnień, możliwości i warunków pracy ucznia. Przedmiot „Fortepian obowiązkowy” bazuje na wiadomościach, które uczniowie zdobyli poprzez naukę w Szkole Muzycznej I stopnia. Nauka gry na fortepianie rozwija ...