"Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych" - "Monachomachia" Ignacego Krasickiego

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie I liceum

Temat: „Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych” –„Monachomachia” Ignacego Krasickiego

Scenariusz z wykorzystaniem przekładu intersemiotycznego

45 min

Cele lekcji

• uczeń potrafi: wypowiedzieć się na temat życia w klasztorze; porównać powszechne wyobrażenia dotyczące zakonów z obrazami zawartymi w tekstach Jana Stanisława Bystronia oraz Ignacego Krasickiego; podać definicję i pochodzenie poematu heroikomicznego jako gatunku literackiego oraz wskazać cechy gatunkowe w tekście utworu; odszukać we fragmencie Monachomachii zabiegi językowe służące budowaniu efektu komicznego i omówić rolę humoru w poemacie; zdefiniować parodię i nazwać środki, za pomocą których poeta osiągnął efekt parodystyczny; wymienić cechy poematu heroikomicznego; określić związek utworu z klasycystycznym nurtem oświecenia; przełożyć utwór literacki na inny tekst kultury (kolaż, komiks)

Metody nauczania

• metody aktywizujące – burza mózgów, przekład intersemiotyczny; praca z tekstem, praca ze słownikiem

Środki dydaktyczne

• podręcznik, tekst, karta pracy, słownik terminów literackich

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzająca

Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji rozmową o zakonach. Uczniowie przedstawiają swoje wyobrażenia na temat życia w klasztorze oraz wzorca osobowego zakonnika/mnicha. Zapoznają się z tekstem Jana Stanisława Bystronia z książki Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII i wypunktowują różnice między powszechnym obrazem reguły klasztornej a realiami epoki saskiej opisanymi przez historyka (karta pracy, zad. 1., druga i trzecia kolumna).

Faza realizacyjna

1. Uczniowie czytają fragment Monachomachii zamieszczony w podręczniku (s. 170), po czym porównują swoje wyobrażenia o życiu zakonnym z jego opisem literackim (karta pracy, zad. 1., czwarta kolumna). Nawiązując do artykułu Bystronia, wyciągają wniosek, że poemat relacjonuje autentyczną obyczajowość XVIII-wieczną.

2. Nauczyciel omawia atmosferę sensacji towarzyszącą wydaniu Monachomachii: „Dzieło zostało opublikowane anonimowo, szybko jednak zorientowano się, że autorem jest biskup-poeta i zmuszono Krasickiego do napisania Antymonachomachii, w której pozornie odwołuje on głoszone poglądy”.

3. Po ustaleniu genezy Monachomachii, która powstała na bazie obserwacji rzeczywistych zwyczajów klasztornych (ku czemu Krasicki jako duchowny miał szczególną okazję), nauczyciel zadaje pytania: „Co jeszcze, oprócz treści, składa się na dzieło literackie? Z czego– pomijając kwestię inspiracji rzeczywistością – wyrasta utwór?”. Uczniowie powinni wskazać formę dzieła jako niezbędny element do wyrażenia określonych treści.

4. Nauczyciel wyjaśnia, że Krasicki sięgnął po gatunek literacki, który łączy w sobie trzy aspekty: parodię, epos bohaterski (czyli tradycję literacką) i komizm. Uczniowie ustalają metodą burzy mózgów, czym jest komizm, następnie porównują swoje skojarzenia i koncepcje komizmu z jego definicją słownikową, która mówi, że komizm wynika ze sprzeczności między rzeczywistością przedstawioną a jej wyobrażeniem. W tym kontekście jeszcze raz odwołują się do swoich wyobrażeń ...