Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
Opracowała: Magdalena Bajsicka
Topos natury w wierszu regionalnej poetki znad Biebrzy – Reginy Ryżewskiej
Wierszem, w którym istotną rolę odgrywa natura, jest Złota jutrzenka autorstwa Reginy Ryżewskiej. Utwór ten ma niewątpliwie charakter chwalebny. Podmiot liryczny wychwala ponad wszystko moment wiosennego poranka na łonie dziewiczej natury. Następuje tu swoista personifikacja owej Jutrzenki (tak właśnie zostaje nazwany poranek), dzięki której świat każdego dnia budzi się na nowo do życia i rozkwita. ,,Inwokacja do przyrody (..) początkowo miała znaczenie religijne: w Iliadzie są wyzwane w modlitwach i przysięgach – oprócz bogów Olimpu – także ziemia, niebiosa i strumienie”. Jutrzenka staje się elementem spajającym śmiertelnika z naturą. Dzięki niej możliwa jest harmonia pomiędzy człowiekiem a otaczającym go światem.
Warto przyjrzeć się opisowi Jutrzenki:
,,Kocham Cię złota, jasna jutrzenko –
Rozkołysana zapachem łąki.
Rzucasz promienie na trawy miękko,
W ogniu twych świateł dźwięczą skowronki.”
Została ona wykreowana w wyobraźni poetki jako uosobienie kobiecego piękna. Nie jest to jednak zwyczajna śmiertelniczka, lecz kobieta idealna, niezwykła i jedyna w swoim rodzaju. Dokonuje ona wielu rzeczy, to za jej przyczyną świat flory i fauny budzi się każdego nowego poranka do życia oraz funkcjonuje niemalże idealnie. Zabieg ten został zastosowany w powyższym liryku nieprzypadkowo. ,,W późnym antyku (..) zalety przedstawiano jako dary Natury. Jedną bowiem z jej funkcji było stwarzanie uroczych miejsc.” Owa Jutrzenka pełni w tekście wiersza kilka funkcji jednocześnie, tj. jest elementem przyrody, reprezentuje jej nienaruszone ludzką ingerencją piękno oraz symbolizuje samą naturę. Przedstawione w utworze miejsce ma swoje konkretne miejsce na fizycznej mapie świata, a mianowicie mowa jest o terenach nadbiebrzańskich. Krajobrazu tego nie zmodyfikowała żadna maszyna, pozostał on całkowicie naturalny i nienaruszony. Dzięki temu jest on taki, jaki go stworzyła boska istota. Zdaniem badacza E. R. Curtiusa w antycznej poezji greckiej wierzono w to, iż ,,Natura ma udział w boskości”, a ,,z opisów krajobrazu u Homera późniejsze pokolenia przejęły pewne motywy, które następnie stały się zawsze obecnymi składnikami obrazu (..) uroczy miniaturowy krajobraz, który łączy drzewo, źródło i trawę (..) kobierzec kwiatów.” Poetka wspaniale uchwyciła ten uroczy mikro krajobraz.
W powyższym utworze można się doszukać elementów stoicyzmu. Zenon z Kition głosił, że człowiek może odnaleźć w swoim życiu źródło szczęścia poprzez zachowanie stoickiego spokoju oraz przestrzeganie w życiu tzw. zasady złotego środka. Wedle tej filozofii należało żyć w zgodzie z naturą i prawami wszechświata, nie ulegając namiętnościom, wybierając zawsze cnotę i dobro, a nie rozkosz. Zdaniem tego antycznego filozofa ,,natura dała nam język, a dwoje uszu, abyśmy słuchali dwa razy więcej niż mówili ...
