Zaloguj się aby ocenić lub skomentować publikację.
OD IZOLACJI DO INTEGRACJI –
PRZEMIANY W KSZTAŁCENIU SPECJALNYM
Kształcenie specjalne na bazie szkoły specjalnej
Szkoła specjalna wyodr(cid:1)bniała si(cid:1) stopniowo z ogólnego systemu szkolnictwa ju(cid:2) w
XIX wieku. W tym wła(cid:3)nie okresie kształcenie specjalne realizowano w głównej mierze na
bazie szkoły specjalnej. Rozwój placówek specjalnych typu segregacyjnego trwał do lat
sze(cid:3)(cid:4)dziesi(cid:5)tych XX wieku. W drugiej połowie XX wieku nast(cid:5)piło znaczne poszerzenie
zakresu poj(cid:1)cia kształcenia specjalnego i przenoszenie jego realizacji równie(cid:2) poza placówk(cid:1)
specjaln(cid:5). Zacz(cid:1)to te(cid:2) coraz cz(cid:1)(cid:3)ciej mówi(cid:4) o systemie kształcenia i pomocy specjalnej, gdy(cid:2)
wobec niektórych dzieci wskazane jest podj(cid:1)cie kształcenia specjalnego, innym za(cid:3) potrzebna
jest tylko pomoc specjalna (Kosakowski, 2003).
Przez poj(cid:1)cie kształcenia specjalnego niektórzy autorzy rozumiej(cid:5) kształcenie ogólne i
zawodowe oraz proces rewalidacji. Obok wyposa(cid:2)enia ucznia w wiadomo(cid:3)ci, umiej(cid:1)tno(cid:3)ci i
postawy wa(cid:2)ne staje si(cid:1) kompensowanie, korygowanie i usprawnianie zaburzonych procesów
psychicznych i fizycznych (Stawowy-Wojnarowska, 1989).
Termin „szkoła specjalna” jest poj(cid:1)ciem nadrz(cid:1)dnym w stosunku do szkół specjalnych
poszczególnych
typów, czyli do szkół dostosowanych do okre(cid:3)lonych
rodzajów
niepełnosprawno(cid:3)ci i wszystkich stopni organizacyjnych. Szkoły podstawowe specjalne
organizowane s(cid:5) oddzielnie dla dzieci z niepełnosprawno(cid:3)ci(cid:5) intelektualn(cid:5) w stopniu lekkim i
dla dzieci z gł(cid:1)bsz(cid:5) niepełnosprawno(cid:3)ci(cid:5) intelektualn(cid:5) – s(cid:5) to tzw. szkoły (cid:2)ycia. W praktyce
taka segregacja uczniów nie jest (cid:3)ci(cid:3)le respektowana. Przy doborze kandydatów wi(cid:1)ksz(cid:5) rol(cid:1)
bowiem odgrywa poziom rozwoju społecznego dziecka oraz mo(cid:2)liwo(cid:3)ci pokonania barier
percepcyjno-motorycznych, charakterologicznych i innych (Cytowska, 2002).
Kształcenie
specjalne
jest
cz(cid:1)sto uto(cid:2)samiane
z
segregacj(cid:5)
i
izolacj(cid:5)
niepełnosprawnych (Hulek, 1993). Szkolnictwo segregacyjne miało jednak niew(cid:5)tpliwe
zalety. Wyrosły w nim kadry nauczycieli wysoko kwalifikowanych i oddanych pracy
z dzie(cid:4)mi niepełnosprawnymi. Wypracowano te(cid:2) wiele specyficznych metod nauczania,
dzi(cid:1)ki którym wychowankowie
szkół
specjalnych osi(cid:5)gn(cid:1)li podstawowy poziom
wykształcenia i zostali przygotowani do podj(cid:1)cia pracy zawodowej. Segregacja z pewno(cid:3)ci(cid:5)
w bardziej bezpieczny i efektywny sposób zapewniała wykorzystanie (cid:3)rodków materialnych
przeznaczonych dla uczniów niepełnosprawnych. Równie wa(cid:2)ne jest to, (cid:2)e uczniowie w
szkołach specjalnych osi(cid:5)gali zazwyczaj pozycj(cid:1) i godno(cid:3)(cid:4), do której mogliby z trudem
aspirowa(cid:4) w szkołach ogólnodost(cid:1)pnych (Stobart, 2000).
Stworzenie edukacji specjalnej miało mimo wszystko swoje minusy. Pokolenia dzieci
sprawnych dojrzewały bez (cid:3)wiadomo(cid:3)ci
istnienia rówie(cid:3)ników z ró(cid:2)nego rodzaju
niepełnosprawno(cid:3)ciami. Wad(cid:5) obecnego systemu szkolnictwa specjalnego jest zwłaszcza jego
sztywno(cid:3)(cid:4) (dostosowanie tylko do okre(cid:3)lonego modelu niepełnosprawno(cid:3)ci). Nie stwarza on
równie(cid:2) wła(cid:3)ciwych warunków do rozwoju bardzo wielu dzieciom niepełnosprawnym, a
jednocze(cid:3)nie jest (cid:6)ródłem poczucia izolacji społecznej i upo(cid:3)ledzenia (Ko(cid:3)cielska, 1994).
Nale(cid:2)y zaznaczy(cid:4), (cid:2)e system kształcenia specjalnego w Polsce nigdy nie miał
charakteru (cid:3)ci(cid:3)le segregacyjnego. Zale(cid:2)nie od rodzaju niepełnosprawno(cid:3)ci spory odsetek osób
niepełnosprawnych pozostawał w szkole ogólnodost(cid:1)pnej, a …
